Alternatieve therapieën onder vuur: hoe belachelijk zijn ze?

Hoe ‘belachelijk’ zijn de omstreden alternatieve therapieën die vanaf dit jaar niet meer door zorgverzekeraar CZ worden vergoed? Twee behandelwijzen nader bekeken.
Plotseling liggen ze onder vuur, 22 alternatieve therapieën. Zorgverzekeraar CZ besloot eind vorig jaar om een aantal behandelingen uit het vergoedingenpakket te gooien, „omdat er geen draagvlak onder de verzekerden” voor was. Alternatieve geneeswijzen als ayurvedische therapie, energetische geneeskunde, kinesiologie, reïncarnatietherapie of craniosacraaltherapie zijn dit jaar van de lijst geschrapt.

In volstrekte willekeur, zeggen betrokken behandelaars, maar ook cliënten baat te hebben bij de behandelingen. Want waarom worden acupunctuur, chiropractie of homeopathie – net zo alternatief – nog wel vergoed? Terecht besluit van CZ, zeggen sceptische volgers van alles wat afwijkt van de reguliere geneeskunde. Zo stelt bijvoorbeeld de Vereniging tegen de kwakzalverij: zolang er onvoldoende wetenschappelijk bewijs is of iets werkt, is er sprake van misleiding, valse hoop geven en geldklopperij.

Zonder dat CZ die woorden zelf gebruikte, werd de discussie samengevat als een over ‘belachelijke therapieën’. En dat steekt de beoefenaars, die er vaak een jarenlange hbo-studie voor hebben gevolgd. Het is, zeggen zij, een gevolg van gebrek aan kennis. „De mensen die er zich het minst in hebben verdiept, tonen zich de felste tegenstanders.”

‘Er wordt veel onzin verteld’
„Ik luister naar mijn cliënten met mijn hoofd, hart en handen.” Zo omschrijft craniosacraaltherapeute Liesbeth Schroen uit Heythuysen wat ze doet. De meer feitelijk-technische uitleg: een craniosacraaltherapeut – afgekort tot ‘cranio’ – spoort blokkades in het lichaam op door het volgen van craniosacraal vocht, dat grofweg loopt van kruin tot stuitje via het ruggenmerg. Daarbij wordt het lichaam verkend op zowel fysieke, mentale als emotionele verstoringen. „Ik maak altijd een vergelijking met een verstopt riool”, zegt de Heythuysense. „Als dat geblokkeerd raakt, kunnen afvalstoffen niet weg. In het menselijke zenuwstelsel werkt het net zo. Onverwerkte ervaringen bijvoorbeeld kunnen voor een verstopping zorgen. Cranio helpt de leidingen als het ware opnieuw open te zetten, zodat alles weer goed kan doorstromen.”
De therapie komt voort uit de chiropractie en osteopathie, zegt Schroen, maar werkt met een hogere mate van ‘subtiele aanraking’. Het zelfherstellend vermogen van de cliënt wordt aangesproken. „Mensen brengen zichzelf opnieuw in balans, en ik help ze daarbij door het contact met hun lichaam te verbeteren.”
Toen ze haar praktijk ‘De Vlindertuin’ in 2006 in het dorp vestigde, dachten mensen dat er ‘iets zweverigs’ kwam, weet ze. „Dat was onwetendheid. Inmiddels snappen mensen steeds beter wat ik doe.”
Ze erkent dat de sector zelf, waarin zo’n driehonderd therapeuten actief zijn, de afgelopen jaren te weinig heeft gedaan om uit te leggen wat de therapie precies inhoudt. De beroepsvereniging heeft inmiddels besloten een campagne te starten om daar wat aan te doen.

‘Ik heb geleerd minder vanuit mijn hoofd te leven’
Barbara Spauwen (51) uit Bunde volgde een aantal sessies bij Liesbeth Schroen: „Zo’n acht jaar geleden kwam ik hier voor het eerst. Ik had een heel scala aan klachten: pijn in armen en handen, black-outs, het geheugen liet me soms in de steek.
Ik ging de medische molen in, maar geen enkel onderzoek leverde een oorzaak op. Fijn, want er was blijkbaar niks ernstigs aan de hand. Maar de klachten waren er nog wel. Door te googelen kwam ik bij Liesbeth uit. De eerste sessie was meteen een enorme positieve ervaring. We spraken uitvoerig, met haar handen scande ze vervolgens mijn lichaam als het ware. Voor het eerst in mijn leven voelde ik mijn lichaam intens ontspannen. Een ongekend diep gevoel.
Na een aantal sessies waren alle klachten weg. Natuurlijk weet ik niet of ik dit ook met een andere therapievorm had kunnen bereiken, maar wat maakt dat uit?
Feit is dat ik vanaf het begin het gevoel had dat Liesbeth me begreep. Mijn lijf stond volledig onder spanning en dat heeft zij tot rust kunnen brengen. Zij heeft mij geleerd hoe ik minder vanuit mijn hoofd kan leven, en meer vanuit mijn lijf. Ik voel mijn lichaam nu beter aan. Als de spanning weer wat oploopt, ga ik weer even bij Liesbeth langs.”

Eén miljoen gebruikers van alternatieve behandelingen 
Ongeveer één miljoen mensen maken in Nederland gebruik van alternatieve behandelwijzen, blijkt uit cijfers van het CBS; van hen is 83 procent hoogopgeleid. Al sinds 1865, toen de Wet op de Uitoefening der Geneeskunst werd aangenomen, wordt onderscheid gemaakt tussen wat reguliere en wat alternatieve zorg is. Reguliere geneeskunde is sindsdien voorbehouden aan artsen.
De Hoge Raad stelde in 2009 vast dat een behandeling ‘kwakzalverij’ mag worden genoemd wanneer, zonder dat daar wetenschappelijk bewijs voor is, genezende werking wordt beloofd.
De KNMG, de Nederlandse artsenfederatie, spreekt van ‘niet-reguliere behandelwijzen’, om te benadrukken dat het wat hen betreft niet om geneeswijzen gaat. Uit enquêtes blijkt dat pakweg de helft van de reguliere artsen vrede heeft met het bestaan van alternatieve behandelaars.
De meeste zorgverzekeringen vergoeden een aantal alternatieve therapieën, maar welke en de hoogte van de vergoedingen verschilt erg. Craniosacraaltherapie wordt – afhankelijk van de gekozen aanvullende polis – vergoed door 21 zorgverzekeraars, waaronder VGZ; reïncarnatietherapie door vijf zorgverzekeraars waaronder Zilveren Kruis.

Aan de slag met ellende uit vorig leven 
Michèle HuijsEigenlijk, zegt therapeute Michèle Huijs uit Velden, is regressie- en reïncarnatietherapie een traumaverwerkingstherapie. „Vaak komen mensen bij mij die in de reguliere zorgwereld niet verderkomen. Onverwerkte dingen uit het verleden worden uiteindelijk vaak ergens in je lichaam fysiek voelbaar. In therapie gaan we terug naar het moment waarop de heftige gevoelens of emoties die er nu nog zijn, zijn ontstaan. Op zoek naar de bron, om vanaf daar te kunnen verwerken en loslaten.”
Limburg telt negen geregistreerde en bij een beroepsvereniging aangesloten reïncarnatietherapeuten en Huijs is er daar één van. De opleiding, een hbo-studie, duurt twee jaar. Twee jaar geleden studeerde Michèle Huijs af en begon ze haar praktijk naast een reguliere baan in het onderwijs, waar ze onder meer werkte met kinderen met een beperking. Ze verdiepte zich in reïncarnatietherapie nadat ze zelf een moeilijke periode had doorgemaakt en daar met regressietherapie uitkwam. Inmiddels is haar praktijk zo gegroeid dat ze haar baan als onderwijsassistent op een basisschool heeft kunnen opzeggen.
Huijs helpt mensen met traumatische ervaringen, met onverklaarbare pijnklachten, maar ook kinderen met slaap- of eetproblemen. Door een cliënt in een lichte trance te brengen, komen zaken naar boven, ook zaken die ver in het onderbewustzijn liggen verscholen, zegt ze.
Trekjes zoals faalangst of beperkende overtuigingen als ‘ik ben niets waard’ hebben vaak oorzaken in het verleden, zegt Huijs. „Wat ik doe, is steeds verder afpellen tot de kern is bereikt. In de meeste gevallen ligt de oorsprong van pijn, angst of sombere gevoelens in het recente verleden of in de jeugdjaren. Maar een aantal cliënten gaat in trance terug naar een periode eerder, in de baarmoeder of nog verder terug, naar een vorig leven. „Alles wat naar boven komt, komt uit de cliënt zelf.”
?Dat ellende uit een vorig leven aan bod kan komen, maakt dat reïncarnatietherapie een „negatieve connotatie” heeft, zoals Huijs het noemt. Dat wijt ze aan zwart-witdenken. „Alles wat regulier is, wordt geacht oké te zijn. Maar er zijn nog zoveel andere manieren om hulp te bieden. Het doet er daarbij niet toe of een vorig leven echt bestaan heeft of niet. Waar het om gaat, is dat iemand geholpen wordt.”

‘Eigenlijk is er een heel nieuwe ik nu’
Luciënne Ritzen (51) uit Velden volgde enkele sessies bij Michèle Huijs. „Al 35 jaar ben ik op zoek naar mijn rol in het leven. Ik hoorde nergens bij, ik begreep de wereld niet zo goed. Ik heb behoorlijk wat sessies bij een psycholoog gehad, maar daar kwam ik niet mee verder. Met reïncarnatietherapie vielen de puzzelstukjes in elkaar. De trance voelt niet onaangenaam. Gevoel, gedachten, beelden… ze kwamen allemaal vanzelf.  Eén beeld was heel sterk: ik zat tegen mijn wil in een verlaten hut in een bos, een grimmig tafereel. Ik had het gevoel dat ik dit echt een keer heb beleefd, ik weet niet wanneer, maar ik ga uit van eeuwen geleden. De  gedachten, woorden en gevoelens kwamen helemaal vanzelf, ik kon er niets aan sturen.  Sinds deze sessies ben ik zelfverzekerder en sta ik minder in de modus om vooral anderen te pleasen. Eigenlijk is er een heel nieuwe ik nu.”

Op 15 & 16 maart 2019 te EXPO Hoevelaken is er een beurs waar aandacht voor deze therapieën is en aandacht voor wat je als praktijkhouder kunt ondernemen nu de vergoedingen wegvallen.